Aandacht

Enkele jaren geleden las ik in een artikel over multitasken de volgende zin: 'Als ik zou moeten zeggen wat geluk is, zou ik zeggen: aandacht. Concentratie. Niets is heerlijker dan geheel opgaan in wat je aan het doen bent.' In die periode was ik er trots op dat ik het altijd druk had en moeiteloos meerdere dingen tegelijk kon doen. Maar inmiddels weet ik dat ik gelukkiger word als ik met aandacht leef. Ik zoek bewust de stilte op en maak ruimte in mijn dagen voor momenten (en uren) van 'nietsdoen'. Ook mediteren, wandelen en creatief bezig zijn helpen me de aandacht erbij te houden.

Stilte

Er zijn veel verschillende manieren om stilte op te zoeken en te ervaren. Je kunt in je eentje de natuur ingaan, thuis op je meditatiekussen een half uurtje stilzitten of in een stilte-retraite met vijftig andere mensen om je heen een week zwijgend doorbrengen. Ik beoefen deze (en andere) vormen met grote regelmaat en weet inmiddels: stilte is altijd helend.

Een goede manier om stilte te ervaren is door middel van meditatie. Soms is het moeilijk kiezen uit al die verschillende meditatietechnieken. Duidelijk is wel dat geen enkele techniek geschikt is voor iedereen. Op dit moment gebruik ik vooral chakra meditatie en yoga nidra.

Chakra meditatie is een meditatietechniek waarbij de aandacht wordt gebracht naar de belangrijkste energiewielen langs de wervelkolom. Ik leerde de techniek in de opleiding bij Paul en Suzee Grilley en voel me aangesproken door het betrekkelijk actieve karakter ervan. Kennelijk houd ik ervan om mijn hoofd wat te doen te geven. De chakra meditatie van de Grilley's is gebaseerd op het werk van de Japanse onderzoeker Hiroshi Motoyama en zijn boeken bevredigen mijn behoefte aan uitleg over de werking van de chakras en empirische onderbouwing van de techniek.
Yoga Nidra, ook wel het 'meditatieve hart van yoga' genoemd, leerde ik bij Uma en Nirlipta Dinsmore-Tuli. In hun interpretatie van Yoga Nidra zijn elementen van zelf-hypnose en andere technieken opgenomen, en ook zij brengen traditionele en moderne wetenschappelijke kennis bij elkaar. Anders dan bij andere meditatievormen mag je bij Yoga Nidra liggen. Heel fijn als langdurig stilzitten je rugklachten verergert!

Mindfulness

In veel verschillende spirituele tradities is leven met aandacht of oplettendheid een belangrijk deel van de opdracht. De laatste jaren is deze levenshouding bekend geworden onder de naam mindfulness. Als het gaat om mindfulness wordt de naam van Jon Kabat-Zinn vaak genoemd. Hij is de oprichter van het Amerikaanse Center for Mindfulness en schrijver van een groot aantal boeken op dit terrein. In Nederland kan er op dit gebied veel worden geleerd bij de Nijmeegse psycholoog Noud de Haas. Hij omschrijft oplettendheid treffend als: 'Je bewust zijn van wat er gebeurt en in contact zijn met wat je daarbij ervaart.'

Mijn persoonlijke bewustwording van het belang van aandacht ging via Benedictus. Inderdaad, degene die in de eerste helft van de 6e eeuw een regel voor monniken schreef. In een periode waarin ik het ongelooflijk druk had met werk en andere verantwoordelijkheden, las ik het boekje Een levensregel voor beginners. Benedictijnse spiritualiteit voor het dagelijks leven van de Nijmeegse filosoof Wil Derkse. In dit boekje laat Derkse zien hoe de Benedictijnse regel ook in een niet-religieuze context kan helpen bij een gezonde vorm van tijdmanagement en zo kan leiden tot een leven in een heilzaam ritme.

Aandachtig leven wordt ook bevorderd door meer ruimte te geven aan creativiteit. Scheppend bezig zijn vraagt concentratie. Met behulp van het boek The Artist's Way van Julia Cameron vond ik een paar jaar geleden de weg terug naar mijn creativiteit. Ik vind het heerlijk om dingen mooi te maken, naaide altijd mijn eigen kleren en knutselde veel. Maar door tijdgebrek leek dat aspect van mijn leven geheel verdwenen. Ik was bovendien vergeten hoe belangrijk het voor me was. De methode-Cameron bracht dit terug. Het is heerlijk om te ervaren hoeveel aandacht het maken van een glas-in-lood-raam of een tafel met mozaiek vraagt en hoeveel plezier dat biedt.

Wandelen

In 1990 las ik in de Volkskrant in een column van de socioloog Kees Schuyt: 'Het interessante van wandelen is dat het een van de prachtigste voorbeelden is van een intrinsieke bezigheid, een activiteit die ondernomen wordt omwille van de activiteit zelf en niet om iets anders. Je hebt er maar heel weinig voor nodig, namelijk een klein beetje lichamelijk energieverbruik en een paar zolen. Je eindigt waar je begonnen bent: bij de deur van je eigen huis.' In 2000 kon ik me met een beurs van NWO terugtrekken voor het schrijven van mijn boek over het leven van balletdanseressen. In die maanden begon ik elke dag met een uur wandelen en als ik tijdens het schrijven weleens vastliep ging ik wandelen om ruimte te maken in mijn hoofd.

Onderzoek toont aan dat wandelen bevorderlijk is voor ons fysieke en psychische welbevinden. Als we wandelen worden onze botten op een gezonde manier belast waardoor nieuwe botmassa ontstaat. De beweging helpt ook nieuw kraakbeen aan te maken, waarmee we onze gewrichten soepel houden. Regelmatig wandelen houdt bloeddruk en cholesterolgehalte laag, vergroot het vermogen van de longen en stimuleert de stofwisseling. Bovendien helpt wandelen ook nog eens tegen stress, depressieve gevoelens en angststoornissen.

'Een pad ontstaat door er op te lopen'. Deze uitspraak van Lao Tse lijkt welhaast aan de basis te liggen van het initiatief voor het Onthaastpad in Amsterdam. In maart 2010 werd het eerste deel van dit pad gemaakt door mensen die langzaam en in stilte gedurende ongeveer anderhalf uur door de binnenstad liepen. Tot 2018 werd eens in de drie maanden een nieuw deel van het Onthaastpad aangelegd, waarbij de deelnemers de stilte van de stad ervoeren en op hun beurt hun innerlijke stilte aan de stad gaven. Ik wandelde mee sinds 2011 en heb enkele keren een bijdrage geleverd aan het uitzetten ervan. Dat waren altijd heel bijzondere ervaringen.